پودر سوربیتول [معرفی، کاربردها و عوارض آن برای بدن]

سوربیتول پودری چیست؟

پودر سوربیتال نوعی الکل قند است که به عنوان شیرین‌کننده، مرطوب‌کننده و تثبیت‌کننده در صنایع مختلف مانند مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی، دارویی و شیمیایی استفاده می‌شود. کالری کمتر و شیرینی کمتری نسبت به شکر دارد و برای مصرف‌کنندگان دیابتی و مراقب سلامتی مفید است.

می‌توان سوربیتول را با کاهش گلوکز به دست آورد، که گروه آلدهید تبدیل شده (CHO) را به یک گروه الکل اولیه (CH2 OH) تغییر می‌دهد. سوربیتول ایزومر مانیتول، الکل قند دیگری است.

این دو تنها در جهت‌گیری گروه هیدروکسیل در کربن متفاوت هستند. سوربیتول از منابع نشاسته‌ای مانند ذرت، سیب زمینی و گندم به دست می‌آید.

سوربیتول به طور طبیعی در برخی میوه‌ها و گیاهان همچون:

• هلو
• سیب
• شلیل
• آلو
• گلابی
• گیلاس
• زردآلو
• میوه‌های خشک مانند خرما، انجیر، آلو و کشمش

یافت می‌شود. بر اساس یک گزارش بازار، اندازه بازار جهانی سوربیتول در سال 2018 به 1244.5 میلیون دلار رسید و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال 2026 به 1928.3 میلیون دلار برسد که نشان‌دهنده CAGR 5.54 درصدی در دوره پیش‌بینی 20192026 است.

این گزارش رشد بازار را به افزایش شیوع دیابت، افزایش تقاضا برای شیرینی و محصولات فرآوری شده و طیف گسترده کاربردهای سوربیتول در صنایع مختلف نسبت می‌دهد.

سوربیتول و شکر هر دو شیرین‌کننده هستند، اما تفاوت‌هایی در ساختار شیمیایی، کالری، شیرینی و اثرات آن بر سلامتی دارند:

شکر بهتر است یا سوربیتول؟

• سوربیتول یک الکل قند است، در حالی که شکر یک کربوهیدرات ساده است.
• سوربیتول در هر گرم حدود 2.6 کالری دارد در حالی که شکر در هر گرم حدود 4 کالری دارد.
• سوربیتول حدود 60٪ شیرینی شکر را دارد، در حالی که شکر 100٪ شیرین است.
• سوربیتول باعث افزایش ناگهانی قند خون یا سطح انسولین نمی‌شود، در حالی که قند باعث افزایش ناگهانی قند خون می‌شود. این باعث می‌شود سوربیتول برای افراد مبتلا به دیابت یا پیش دیابت مناسب‌تر باشد.
• سوربیتول ممکن است فوایدی برای سلامت دهان داشته باشد، زیرا باعث پوسیدگی دندان یا تشکیل پلاک نمی‌شود، در حالی که شکر این کار را می‌کند.
• سوربیتول اگر به مقدار زیاد مصرف شود ممکن است باعث مشکلات گوارشی مانند نفخ، گاز، اسهال و گرفتگی عضلات شود، در حالی که شکر اینطور نیست. مصرف ایمن سوربیتول از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما به طور کلی توصیه می‌شود آن را کمتر از 10 گرم مصرف کنید.

 برخی از کاربردهای رایج سوربیتول در صنایع غذایی:

• قنادی:

از سوربیتول برای تهیه آب‌نبات، شکلات، آدامس و دسرهای بدون قند استفاده می‌شود. به حفظ رطوبت، جلوگیری از کریستال شدن و افزایش طعم و بافت این محصولات کمک می‌کند. سوربیتول همچنین خطر مشکلات دندانی ناشی از مصرف قند را کاهش می‌دهد.

• نانوایی:

سوربیتول برای بهبود ماندگاری و تازگی محصولات پخته شده مانند کیک، کلوچه و نان استفاده می‌شود. سوربیتول از خشک شدن یا سفت شدن محصولات در حین نگهداری جلوگیری می‌کند. سوربیتول همچنین به عنوان یک عامل قهوه‌ای کننده عمل می‌کند و پوسته ای طلایی به محصولات نانوایی می‌دهد.

• ویتامین C:

سوربیتول به عنوان ماده خام برای سنتز ویتامین C (اسید آسکوربیک) که یک ماده مغذی ضروری برای سلامت انسان است، استفاده می‌شود.

ویتامین C به محصولات غذایی مختلف مانند آب‌میوه‌ها، غلات و محصولات لبنی اضافه می‌شود تا ارزش غذایی آن‌ها را افزایش داده و از اکسیداسیون جلوگیری کند.

• سورفکتانت:

سوربیتول به عنوان پایه‌ای برای تولید استرهای سوربیتان استفاده می‌شود که سورفکتانت‌هایی هستند که خاصیت امولسیون‌کنندگی، پخش‌کنندگی، مرطوب‌کنندگی و کف‌کنندگی دارند.

این سورفکتانت‌ها در محصولات غذایی مانند بستنی‌ها، خامه‌های فرم گرفته، سس‌ها برای بهبود پایداری و ظاهر آن‌ها استفاده می‌شود.

سوربیتول پودری در صنعت داروسازی:

•  به عنوان رقیق‌کننده یا پرکننده قرص، کپسول و پودر استفاده می‌شود.
• به عنوان یک شیرین‌کننده می‌تواند طعم تلخ برخی از مواد مؤثره را بپوشاندو از طعم آن‌ها بکاهد.
• به عنوان روان‌کننده برای کپسول‌های ژلاتینی است که باعث انعطاف‌پذیری و مقاومت بیشتر در برابر شکستگی می‌شود.
• مرطوب‌کننده و تثبیت‌کننده است که می‌تواند از از دست دادن رطوبت و تخریب مواد فعال در کرم‌ها، امولسیون‌ها، شربت‌ها و سوسپانسیون‌ها جلوگیری کند.
• محافظت‌کننده سرمایی و عامل ضد کریستالیزاسیون است که می‌تواند از ساختار و فعالیت پروتئین‌ها و آنزیم‌ها در فرآیندهای خشک کردن انجمادی و ذخیره سازی در دمای پایین محافظت کند.
• منبع مغذی از کربن برای میکروارگانیسم ها در فرآیندهای تخمیر مانند تولید ویتامین C است.

سوربیتول پودری در لوازم آرایشی و بهداشتی و محصولات مراقبت شخصی برای اهداف مختلف استفاده می‌شود.

سوربیتول در لوازم ارایشی و بهداشتی:

• سوربیتول به عنوان یک مرطوب‌کننده:

آب را در پوست جذب و نگه می‌دارد و آن را هیدراته و شبنم‌دار می‌کند.

• سوربیتول به عنوان یک غلیظ‌کننده: 

بافت و قوام فرمولاسیون‌ها را بهبود می‌بخشد و استفاده و پخش شدن آن‌ها روی پوست را آسان‌تر می‌کند.

• سوربیتول به عنوان یک ماده پروبیوتیک:

از سلامت و تعادل میکروبیوم پوست، جامعه طبیعی باکتری‌ها که از پوست در برابر عفونت و التهاب محافظت می‌کند، حمایت می‌کند.

• سوربیتول به عنوان یک عامل طعم‌دهنده:

در محصولاتی مانند رژ لب و دهان شویه و خمیردندان شیرینی و طراوت می‌بخشد.

نمونه از لوازم آرایشی که از سوربیتول پودری استفاده می‌کنند:

• لوسیون و افترشیوها
• شامپو بچه
• وسایل کمکی برای نظافت مو
• ژل‌های شفاف

سوربیتول برای کبد:

سوربیتول بسته به دوز مصرف و فرد می‌تواند اثرات مختلفی بر روی کبد داشته باشد. برخی از اثرات احتمالی سوربیتول برای کبد:

• سوربیتول را می‌توان به عنوان ملین در درمان یبوست استفاده کرد، با این حال، این می‌تواند باعث کم آبی و عدم تعادل الکترولیت شود که می‌تواند بر عملکرد کبد تأثیر بگذارد.
• سوربیتول توسط آنزیمی به نام سوربیتول دهیدروژناز متابولیزه می‌شود که آن را در کبد به فروکتوز تبدیل می‌کند. فروکتوز سپس می‌تواند برای تولید انرژی استفاده شود یا به عنوان گلیکوژن ذخیره شود. با این حال، مصرف بیش از حد فروکتوز می‌تواند منجر به بیماری کبد چرب، مقاومت به انسولین و التهاب در کبد شود.
• مهارکننده سوربیتول دهیدروژناز (SDI) ترکیبی است که آنزیم تجزیه کننده سوربیتول را مسدود می‌کند. این می‌تواند کبد را از آسیب ایسکمیپرفیوژن مجدد، که وضعیتی است که در آن جریان خون به کبد قطع شده و سپس بازسازی می‌شود، محافظت کند و باعث استرس اکسیداتیو و آسیب بافتی می‌شود.

بنابراین، سوربیتول بسته به میزان مصرف و وضعیت سلامتی فرد، ممکن است اثرات مفید و مضر بر روی کبد داشته باشد.

جهت مشاهده بیشتر اثر سوربیتول بر کبد مقاله پودر سوربیتول و کبد را نیز می‌توانید مطالعه نمایید.

پودر سوربیتول برای درمان یبوست:

سوربیتول پودری به عنوان ملین برای درمان یبوست و اختلالات گوارشی استفاده می‌شود. سوربیتول با کشیدن آب به داخل روده بزرگ عمل می‌کندو سبب می‌شود که مدفوع نرم‌تر و راحت‌تر دفع شود سوربیتول همچنین حرکات روده را تحریک می‌کند که به بیرون راندن مدفوع کمک می‌شود.

سوربیتول پودری را می‌توان به صورت خوراکی یا به صورت مقعدی به عنوان تنقیه مصرف کرد. دوز خوراکی برای بزرگسالان 30150 میلی‌لیتر از محلول 70 درصد است، در حالی که دوز رکتال 120 میلی‌لیتر از محلول 25 تا 30 درصد است.

سوربیتول پودری در بدنسازی:

در بدنسازی، سوربیتال به عنوان یک جایگزین شیرین‌کننده قند استفاده می‌شود. برخی از ورزشکاران و بدنسازان از سوربیتال برای جلوگیری از مصرف قند و کاهش کالری در رژیم غذایی خود استفاده می‌کنند. این ماده به دلیل داشتن خواص شیرین‌کننده و تقریباً بدون اثرات کالریک، محبوبیت زیادی در بین ورزشکاران پیدا کرده است.

عوارض سوربیتول:

• فعالیت زیاد روده که ممکن است منجر به اسهال، گرفتگی شکم، حالت تهوع، استفراغ و کم آبی بدن شود.
• عدم تعادل مایعات و الکترولیت که ممکن است علائمی مانند گیجی، ضعف عضلانی، ضربان قلب نامنظم، تشنگی، تشنج، یا خشکی دهان را ایجاد کند.
• سطح قند خون بالا که ممکن است در برخی از افراد مبتلا به دیابت یا اختلال در متابولیسم گلوکز رخ دهد.
• تورم که ممکن است در اثر احتباس مایعات در بافت‌ها ایجاد شود.
• اسیدوز لاکتیک که یک بیماری نادر اما جدی است که زمانی رخ می‌دهد که اسید لاکتیک در خون به دلیل اختلال در اکسیژن رسانی ایجاد می‌شود.

شدت و فراوانی این عوارض ممکن است بسته به میزان و نوع سوربیتول مصرفی و همچنین تحمل و وضعیت سلامت فرد متفاوت باشد.

به طور کلی توصیه می‌شود برای جلوگیری از مشکلات گوارشی، مصرف سوربیتول را به کمتر از 10 گرم در روز محدود کنید. افرادی که دیابت، بیماری کلیوی یا اختلالات روده دارند باید قبل از مصرف سوربیتول یا هر الکل قند دیگری با پزشک خود مشورت کنند.